Bel Fıtığı
Bel Fıtığı
MR raporunda bel fıtığı yazıyor, ne yapmalıyım?
Bel fıtığı çok geniş yelpazede radyolojik ve klinik tablolar oluşturabilir. Aynı derecedeki MR bulguları, farklı kişilerde farklı klinik durumlar yaratabilir. Bel fıtığı hakkında birçok bilgi kirliliği mevcuttur. Ulaştığınız bilgiler doğru dahi olsa, sizin durumunuza uymayabilir.
Hastanın şikayetleri ve muayenede elde edilen bulgular MR’da elde edilen bulgulardan daha kıymetlidir. Çünkü her zaman, MR’da görülen ile klinik korele olmayabilir. Amacımız MR’ı değil, hastayı tedavi etmektir. Ağrıyı ortadan kaldırmak ve günlük işlevlere dönmesini sağlamaktır.
Disk hernisi nedir?
Omurga, omur adı verilen bir dizi bağlantılı kemikten oluşur. Omurlar omuriliği sarar ve hasar görmesini engellerler. Sinirler omurilikten çıkarak vücudun diğer yerlerine dağılır ve bu şekilde beyin ve vücudun kalanı arasındaki bağlantıyı sağlarlar. Beyin omurilikten aşağı yolladığı bir mesajın sinirler aracılığı ile iletilmesi sonucu kasları hareket ettirir. Sinirler ayrıca ağrı ve ısı gibi duyuları vücuttan beyne geri taşırlar.
Omurlar bir disk ve faset eklemi denilen iki küçük eklem ile birbirlerine bağlanırlar. Bir omuru diğerine yapıştıran disk, kuvvetli bağ dokusundan oluşmuştur ve omurlar arasında yastık ya da darbe emicisi görevi yaparlar. Bu nedenle işlev açısından arabaların amortisörlerine benzetilebilirler.
Disk “annulus fibrozus” adı verilen dayanıklı bir örgü şeklindeki dış tabaka ve “nukleus pulpozus” adı verilen jöle kıvamında bir merkezden oluşur.
Yaşlandıkça diskin merkezi su içeriğini kaybetmeye başlar ve disk yastıklama görevini eskisi kadar iyi yapamaz hale gelir. Disk bozulmaya devam ettikçe dış tabakada yırtıklar meydana gelebilir. Buna disk rüptürü denir. Dıştaki tabakadaki bu yırtıktan sızan içteki jölemsi yapı fıtığı oluşturur. Disk herniasyonu denir. Herninin yer değiştirerek geldiği bu alanda bacaklara giden sinirler ve omuriliğin kendisi veya lifleri yer alır.
Bazı durumlarda ise dıştaki örgü yırtılmaz ama içerisinde disk materyali ile birlikte esneyerek arkaya doğru yer değiştirir ve kabarıklaşır. Buna bulging diyoruz. Bu kabarıklaşma yeteri kadar büyük ise, omurilik kanalını daraltabilir.
Lumbal disk hernisi en sık nerelerde görülür?
Çoğu disk herniasyonu lumbal omurganın en alttaki iki diskinde (L4-L5 ve L5-S1), belin hemen altında görülür.
Bel fıtığının bulguları nelerdir?
Bel fıtığının en sık bulgusu bel ağrısıdır. Herniye olan (fıtıklaşan) lumbal disk omurilikteki sinirlere baskı yapacak olursa bacaklarda ağrı, uyuşukluk, elektriklenme veya güçsüzlüğe sebep olabilir. Bu durum genelde “siyatik” olarak bilinir. 30 - 50 yaş arası olmak üzere toplumun %1-2'sininde siyatiğe bağlı ağrı yani siyatalji mevcuttur.
Disk herniasyonu sırt ağrısına da sebep olabilir ancak bacak ağrıları olmaksızın tek başına görülen sırt ağrısının disk hernisi dışında pek çok başka sebebi olabilir.
Disk hernisi sonrası iyileşme süreci nasıldır?
Lumbar disk hernisi, korkulan bir durum olmasına karşın çoğu kişi bir iki hafta veya ay içinde cerrahiye gerek olmaksızın normal yaşam tarzlarına dönebilmektedir. İlk kez veya kısa bir süre önce disk hernisi geçiren hastaların çoğu (%80-90) hiçbir tedavi görmeksizin iyiye gidebilir. Devam eden şikayetler olsa da hastaların çoğu işlevsel hale gelmektedir.
Kesin tanı ve erken tedavi daha hızlı iyileşmenizi sağlayacaktır. İstisnai bazı durumlar hariç doktorunuz ilk birkaç hafta için cerrahi dışındaki tedavileri denemeyi tercih edecektir. Bunlar arasında uygun ilaç tedavisi, egzersizler, fizik tedavi, çeşitli enjeksiyonlar. Doğru vücut hareketlerini ve duruş tekniklerinin öğrenilmesi ve çalışma ortamı ergonomisinin sağlanması yer alır.
Verilen ilaçların tek amacı ağrının kesilmesi değildir. Aynı zamanda fıtığa bağlı inflamasyonun da ortadan kaldırılması amaçlanır. Bu nedenle ağrı geçse dahi ilaçları tam ve düzenli olarak kullanmak gerekir. İlaçlara bağlı yan etkiler ile karşılaşırsanız veya şikayetlerinizde değişiklik meydana gelirse bu durumu doktorunuz ile paylaşmalısınız. İlaçlarınızı değiştirebilir veya farklı tedaviler önerebilir.
Eğer tedaviyi tamamlamanıza rağmen sizi normal aktivitelerinizden alıkoyan bir ağrı devam ediyorsa doktorunuz cerrahi önerebilir. Cerrahi, bacağınıza eski kuvvetini kazandıramasa dahi, daha fazla güç kaybetmesini önleyecek ve bacak ağrılarına son verecektir. Cerrahi, genellikle bacak ağrılarının giderilmesi için (%90'ın üzerinde başarılı) önerilir ve bel ağrılarının giderilmesinde daha az etkilidir.
Bel fıtığı acil midir?
Ağrınıza ek olarak aşağıdaki bulgular mevcut ise derhal doktorunuzu haberdar ediniz.
Bel Fıtığında Ameliyatsız Tedavi
İnsanların %90’ından fazlası yaşamlarında en az bir kez şiddetli bir bel ağrısı atağı geçirirler.
Bel fıtığı olan kişilerin yaklaşık olarak %3-5’i cerrahi adayıdır. Geri kalan %95-97’lik kısım ameliyatsız tedaviler ile iyileşecektir. Tekrarlayan atakları olan kişilerde bu oranlar değişiklik gösterebilir.
Disk Hernisinde Ameliyatsız Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Ameliyatsız tedavide amaç bel ağrısının ortadan kaldırılması ve inflamasyon denilen sinir basısının neden olduğu tahrişi azaltmak, hastanın genel durumunu düzelterek omurgayı korumak ve genel işlevselliği artırmaktır. Tedavi seçenekleri aşağıda sıralanmıştır. Bu tedaviler tek başlarına veya çeşitli kombinasyonlar şeklinde uygulanabilir.
Bel Fıtığında Ameliyat
Bel fıtığında ameliyat ne zaman gerekir?
Bel fıtığında ameliyat genel olarak bel ağrısı için değil, bacak ağrısı ve kuvvet kaybı için yapılır. Cerrahinin amacı herniye olan diskin sinirlere baskı yaparak tahriş etmesini ve bu şekilde ağrı ve kuvvet kaybı gibi şikayetlere sebep olmasını önlemektir. Bu şikayetler başlamış ise amaç bunları geri döndürmek, ilerlemesini engellemek veya ortadan kaldırmaktır. Eğer esas şikayetiniz bel ağrısı değil de bacak ağrısı ise cerrahiden iyi sonuç almayı bekleyebilirsiniz. Ameliyattan önce doktorunuz ağrınızın sebebinin sinire baskı yapan bir disk hernisi olduğundan emin olmak için muayene ve çeşitli testler yapacaktır. Fizik muayenede siyatiğe işaret eden, bacak kaldırma testinin pozitifliği ile karşılaşılmalıdır. Ayrıca muayenede kas güçsüzlüğü, his kaybı ve refleks değişikliklerine rastlanabilir. Ek olarak MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme), BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve miyelografi gibi görüntüleme yöntemleri ile sinir sıkışması açık bir şekilde gösterilebilir. Eğer bu testler pozitif çıkarsa doktorunuz sinir sıkışmasından emin olur.
Bel fıtıkları hangi yöntemler ile ameliyat edilir?
En yaygın uygulanan yönteme diskektomi ya da kısmi diskektomi denir. Günümüzde bu işlem yaygın olarak bir endoskop ya da mikroskop kullanılarak küçük cerrahi kesiler ile yapılabilmektedir. Mikroskop eşliğinde küçük kesilerden yapıldığı için mikro-diskektomi olarak da bilinir. Mikrodiskektomi herniye olan diskin bir kısmının veya tamamının çıkarılmasıdır.
Bel fıtığı ameliyatları nasıl yapılır?
Diskin tam olarak görülebilmesi için diskin arkasındaki lamina denilen kemik oluşumun küçük bir kısmının çıkarılması gerekir. Kemik çıkarılması mümkün olan en az düzeyde tutulursa buna hemi-laminotomi, daha yaygın şekilde yapılırsa hemi-laminektomi denir. Daha sonra fıtıklaşmış disk dokusu özel tutucular yardımıyla çıkartılır. Sinire bası yapan disk parçası çıkartıldıktan sonra sinirdeki tahriş kısa zamanda yok olarak tam iyileşme sağlanır. Diskektomi lokal, spinal veya genel anestezi altında yapılabilir. Hasta ameliyat masasına yüzüstü yatar ve genelde çömelirmiş gibi bir pozisyon verilir. Herniye diskin üzerindeki cilde küçük bir kesi yapılır. Daha sonra omurga üzerindeki kaslar kemikten ayrılarak kenara çekilir. Cerrah, sıkışan siniri görebilmek için küçük bir miktar kemik çıkarılabilir. Herniye olan disk ve diğer kopmuş parçalar sinirin üzerinde hiçbir baskı kalmayacak şekilde çıkarılır. Sinirin herhangi bir baskıya maruz kalmayacağından emin olmak için mevcut olabilen kemik çıkıntılar (osteofitler) de çıkarılır. Genelde çok az miktarda kanama ile karşılaşılır.
Lumbar disk hernisi ameliyatları sonrası hastayı neler beklemektedir?
Cerrahi sonrası bacak ağrılarınızda %90 ihtimalle bariz bir azalma olacaktır. Her günü hiç ağrı olmadan geçirmeyi beklememelisiniz ancak ağrıyı kontrol altında tutarak rahatlıkla oldukça normal bir yaşam tarzı sürdürebilirsiniz. Çoğu hasta mikrodiskektomi sonrası hiçbir komplikasyonla karşılaşmaz ancak her cerrahide olabileceği gibi bu işlemde de bazı riskler mevcuttur. Kanama, enfeksiyon ve omurilik ya da spinal sinirleri koruyan zarda (dura) yırtıklar ve sinirlerde oluşabilecek hasarlar bunlar arasında sayılabilir. Ayrıca cerrahi sonrası diskin yeniden yırtılarak şikayetlerin yeniden ortaya çıkması da mümkündür. Tekrarlayan fıtık için en riskli dönem ilk 3 haftalık süreçtir. Hastaların yaklaşık %5-10'unda disk yeniden yırtılarak ileride şikayetlere sebep olabilmektedir. Doktorunuzdan ameliyat sonrasında gerekli olabilen hareket kısıtlamaları ile ilgili bilgi alınız. Anestezinin etkisi geçer geçmez yataktan kalkarak etrafta yürümek iyi bir uygulamadır. Pek çok hasta cerrahiden sonraki ilk 24 saat içinde hatta aynı gün ilerleyen saatlerde taburcu olabilmektedir. Taburcu olduktan sonra dört hafta süreyle araba kullanmaktan, uzun süre oturmaktan, ağır kaldırmaktan ve eğilmekten kaçınmalısınız. Bazı hastalar cerrahi sonrasında doktor gözetiminde uygulanacak bir terapi programından fayda görürler. Doktorunuza yeniden aynı durumla karşılaşmamak için sırtınızı kuvvetlendirecek ne gibi egzersizler yapabileceğinizi danışın.
Bel Fıtığında ne zaman acil ameliyat gerekir?
Çok nadir olarak, büyük bir disk hernisi mesane ve bağırsakları kontrol eden sinirlere baskı yaparak mesane ve barsak kontrolünün kaybına sebep olabilir. Bu genelde kasık ve de genital bölgenin uyuşukluk ve karıncalanması ile birliktedir. Bu acilen disk hernisi ameliyatı gerektiren nadir durumlardan birisidir. Bu durumla karşılaşırsanız derhal doktorunuzu arayınız. Dikkat: Bel fıtığı çok geniş yelpazede radyolojik ve klinik tablolar oluşturabilir. Aynı derecedeki MR bulguları, farklı kişilerde farklı klinik durumlar yaratabilir. Hakkında birçok bilgi kirliliği mevcuttur. Bu sayfada bilgiler genel bilgilendirme amacı taşımaktadır. Standart bir hasta örneği üzerinden anlatılmıştır. Sizin durumunuz çok farklı olabilir. Durumunuz hakkında detaylı bilgi almak için lütfen doktorunuza danışınız.
